روحانیون شیعه در عربستان از دیرباز قربانی سیاست قلع‌وقمع از سوی مقامات سعودی قرار داشته‌اند، اقدامی که در دوره اخیر روند فزاینده‌ای به خود گرفته است.
به گزارش گروه بین‌الملل ؛ محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی بعد از اینکه طی سالهای گذشته خود را به تخت پادشاهی نزدیک‌تر کرد، تلاش گسترده‌ای برای ارائه چهره‌ای اصلاح‌طلبانه از خود به کار گرفته و وانمود می‌کند که رویکردهای سنتی عربستان به پایان رسیده و مردم این کشور از این پس با آزادی بیان و عمل و رفتار بیشتری زندگی خواهند کرد. وی با توسعه نمونه‌های زندگی مدرن اروپایی در پروژه‌های کلان تلاش دارد خود را به عنوان یک نئولیبرال معرفی کند، فارغ از اینکه رویکردهای استبدادی با روحیه وی عجین شده است. رفتاری که طی سالهای گذشته نمودهای مختلف آن در ابعاد سرکوب‌های داخلی، افزایش احکام صادره زندان و اعدام ضد مخالفان سیاسی، نقض گسترده آزادی‌های اقلیت‌های دینی و مذهبی، مهاجران خارجی و نقض حقوق زنان و گسترش فساد شاهد آن هستیم.
از سوی دیگر مقامات ریاض سنگ‌بنای سیاست خارجی خود را مبتنی بر جلب حمایت قدرت‌های غربی برای بقای حاکمیت غیر دموکراتیک خود در عربستان قرار داده‌اند، علاوه بر اینکه تلاش گسترده‌ای در توسعه ایدئولوژی وهابی و تکفیری مبتنی بر این رویکرد در منطقه دنبال می‌کنند که منجر به مداخله گسترده این کشور در امور داخلی دولت‌های دیگر منطقه و بین‌الملل و جنگ افروزی ضد برخی از آنها از جمله یمن شده است. آنچه در این مجموعه مقالات بررسی خواهد شد، ابعاد سیاستهای متناقض حاکمیت سعودی در دو عرصه داخلی و بین‌المللی و تشریح نقض گسترده مبانی انسانی در رفتارهای حاکمان سعودی است.
روحانیون شیعه در بند رژیم آل سعود
در قسمت قبلی این مقاله از فشارهای سیاسی و سرکوب ضد شیعیان در عربستان سخن گفتیم، لذا نتیجه‌گیری این نکته طبیعی است که اوج این فشارها ضد روحانیون شیعی در این کشور انجام می‌شود. در سایه تبعیض مذهبی، سرکوبگری و فضای خفقان سیاسی که در عربستان سعودی موج می‌زند، روحانیون شیعی یکی از گروه‌هایی هستند که بیشترین فشارها و محدودیت‌ها را تحمل می‌کنند. هر نوع اقدام این روحانیون از سوی نیروهای امنیتی تحریک مردم به خیزش و انقلاب توصیف می‌شود و روحانیون حتی از برپایی نماز جماعت نیز منع می‌شوند. آنها در سخنرانی‌های خود بویژه در چارچوب ایام عزاداری عاشورا به شدت محدود می شوند و در موارد متعدد حتی قبل از برپایی مراسم‌ها که مجوز آن به سختی اخذ می شود، تعهدات سنگینی از آنها گرفته می‌شود. این ها علاوه بر اقدامات تروریستی است که از سوی عناصر معلوم الحال تروریستی و تکفیری گاه و بیگاه در این کشور انجام می‌شود. در سایه همین شرایط بسیاری از روحانیون شیعی عربستان در حال حاضر در زندان‌ها به سر می برند که ما به تعدادی از این موارد اشاره می‌کنیم. طبعا آنچه مورد توجه قرار می‌گیرد، تمامی روحانیون دربند زندان‌های رژیم آل سعود را شامل نمی‌شود.
الشیخ توفیق العامر
توفیق جابر إبراهیم العامر معروف به عزیز الشرقیة متولد 1381 هجری قمری در بحرین است. او در سال 1400 هجری برای ادامه تحصیل به ایران سفر کرده و 11 سال بعد به منطقه الاحساء عربستان بازگشت. او متأهل بوده و 3 فرزند پسر و 4 دختر دارد.
شیخ عامر از اولین زندانیان سیاسی در عربستان از زمان جنبش مردمی در این کشور به شمار می‌رود. وی سخنران دینی و فعال حقوقی متخصص در زمینه تفسیر و روشهای آن است که قبل از بازداشت و زندانی شدن، امامت مسجد ائمه بقیع در شهر الاحساء در عربستان را بر عهده داشت. او مجموعه‌ای از دروس تفسیری دارد که در شبکه‌های ماهواره‌ای منتشر می‌شود. وی علاوه بر این مجموعه کتاب‌هایی نیز به نگارش در آورده است که مدخل الى علم التفسیر ، منهج الإستقراء و منهج التفسیر تعدادی از آن ها را شامل می شود. او همچنین کتابی دارد که در حوزه‌های علمیه در سوریه تدریس می‌شود. وقتی که مقامات رژیم آل سعود علما و شیوخ منطقه الاحساء را از پوشیدن لباس روحانیت منع کردند، او اولین کسی بود که این موضوع را رد کرد و به همین علت به زندان افتاد، اما مدتی بعد آزاد شد.
نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی بارها سعی کردند وی را بترسانند تا از فعالیت‌های مسالمت آمیز سیاسی منصرف کنند، اما او در برابر این فشارها و تهدیدات ایستادگی کرد و به اعلام مواضع سیاسی خود ادامه دهد. در پی خیزش‌های مردمی در کشورهای عربی و هنگامی که جوانان مناطق قطیف و الاحساء و ریاض و برخی مناطق دیگر عربستان تظاهرات کرده و خواستار انجام اصلاحات در این کشور شدند ، رژیم آل سعود با مشت آهنین با آنها برخورد کرد. شیخ العامر یکی از افرادی بود که در برابر این فشارها ایستادگی کند و از حاکمیت آل سعود خواست اصلاحات سیاسی را در کشور برقرار کنند که از دیدگاه وی عبارتند از:
· ایجاد پادشاهی مشروطه ضمن تضمین مشارکت سیاسی ملت
· تدوین قانون اساسی برای کشور و جداسازی اختیارات حاکمیت دستگاه‌های سه‌گانه و آغاز حیات احزاب در کشور.
· امکان مشارکت ملی و پایان دادن به تبعیض‌های فرقه‌ای در کشور
· اعلام همبستگی با انقلاب بحرین که از سوی رسانه‌های کشورهای عربی مورد انزوا قرار گرفته بود.
شیخ توفیق العامر بارها به دست عمال رژیم آل سعود به بهانه‌های مختلف و بیهوده بازداشت شده است. او در سال 2005 به بهانه برپایی یک نمایشگاه هنرهای تجسمی با نام "بوحی عاشوراء" بازداشت شده 24 ساعت در بازداشت ماند. او همچنین به علت انتقاد از یک بیانیه که طایفه شیعه را تکفیر می‌کند نیز بازداشت شده و 7 روز در بازداشت ماند.
شیخ العامر همچنین برای مطالبه آزادی‌های دینی و جلوگیری از تبعیض نژادی در سپتامبر 2008 نیز بازداشت شد. مردم الاحساء برای آزادی وی در برابر دادگاه جنایی این شهر تجمع کردند. نیروهای ضد شورش اقدام به سرکوب تجمع کردند، اما در نهایت مجبور شدند روز بعد او را آزاد کنند. در تاریخ 20 اکتبر 2009 نیز وی به ادعای تحرک برای کودتا علیه نظام به دادگاه فراخوانده شد.
در تاریخ 28 فوریه 2011 به علت درخواست برای تشکیل پادشاهی مشروطه در کشور بازداشت شد و 8 روز را در زندان انفرادی در الدمام گذراند. اما در نهایت بار دیگر با تظاهرات خشمگینانه مردم قطیف و الاحسیاء که خواستار آزادی او بودند، از زندان آزاد شد. اما در نهایت از تاریخ 3 اوت 2011 و در حالی که از نماز جماعت مغرب باز می‌گشت، بازداشت شد و تاکنون در زندان به سر می‌برد. ایشان به سه سال زندان و 5 سال ممنوع السفر بودن محکوم شده، اما دادستانی عربستان درخواست 4 سال زندان دیگر برای این روحانی شیعی کرده است.
الشیخ حسین الراضی
شیخ حسین علی الراضی متولد سال 1951 در منطقه احساء است، او یکی از برجسته‌ترین روحانیون شیعه در منطقه احساء واقع در جنوب شرق عربستان و امام جماعت مسجد رسول اعظم در عمران استان الاحساء است. وی تحصیلات خود را در پنج سالگی با آموزش قرآن کریم آغاز کرد و در هفت‌سالگی به مدارس دولتی نظامیه پیوست. او در 11 سالگی جهت آماده‌سازی فضای روانی و خانوادگی و مالی خود برای رفتن به نجف اشرف تحصیل را رها کرد تا اینکه نهایتاً در سال 1967 موفق به این کار شد. در نجب اشرف در نزد بزرگ‌ترین مراجع دینی وقت تحصیل کرد و در سال 1980 به شهر مقدس قم سفر کرده و تحصیلات خود را در دروس خارج فقه به پایان برد. سپس در این شهر به تدریس علوم دینی پرداخت. وی تألیفات و پژوهش‌های مهمی را انجام داده است.
شیخ حسین الراضی به ویژه بعد از اقدام جنایت‌کارانه رژیم آل سعود در اعدام شیخ نمر و تعداد دیگری از جوانان سعودی ، انتقادات خود ضد دولت این کشور را تندتر کرد. در حالی که رسانه‌های سعودی تلاش داشتند اعدام شیخ نمر را تبریک گفته و وی را یک عنصر تروریستی معرفی کنند، وی در منبر نماز جمعه مسجد رسول اعظم شیخ نمر را شهید مظلوم و مجاهد و شهید راه آزادی و کرامت و شیخ شهدا توصیف و اعدام این شیخ در میان مجموعه‌ای از افراد یک گروه تروریستی را که اقدام به کشتار مردم کرده‌اند، محکوم کرد.
شیخ الراضی همچنین اقدام دولت در ممانعت از برگزاری تظاهرات و شکنجه و محکوم کردن عوامل آن و سیاست سرکوبگری بر ضد ملت و سرکوب آزادی بیان در مسائل مختلف را مورد انتقاد قرار داد و تاکید کرده که فضا به گونه‌ای است که هر کس برخلاف نظر دولت عمل کند، زندانی یا اعدام می شود. وی همچنین خواستار توقف فوری جنگ یمن شده و ادعاهای مطرح شده در توجیه این جنگ را رد کرد.
وی همچنین خواستار توقف مداخله عربستان در بحرین و بیرون کشیدن نیروهای سعودی از منامه و توقف مداخلات در دیگر کشورها شده و از دولت خواست به مطالبات مردم برای اصلاحات داخلی تن دهد. او اقدام دولت عربستان برای قرار دادن حزب‌الله لبنان در لیست گروه‌های تروریستی را محکوم کرد.
در پی این مواضع بود که رژیم آل سعود تصمیم گرفت با اقدام پلیسی این روحانی شیعی را ساکت کرده و فشارها بر وی را افزایش دهد، لذا در روز 20 مارس 2016 ابلاغیه‌ای شفاهی برای وی صادر شده مبنی بر اینکه او دیگر حق امامت جمعه و جماعت در مسجد را ندارد. شیخ الراضی البته اهمیتی به این تهدیدات نداد و عصر روز دوشنبه به مسجد رسول اعظم رفت تا نماز را در این مسجد بخواند، اما 3 خودرو و یک اتوبوس در جلوی مسجد منتظر او بودند و بعد از اینکه وی نماز را در مسجد به پایان رساند، نیروهای سعودی ضمن تعقیب او با حدود 20 خودروی امنیتی در مسیر بازگشت از مسجد، وی را در یک داروخانه بازداشت کردند.
الشیخ حبیب الخباز
شیخ حبیب الخباز یکی دیگر از روحانیون شیعه سعودی است که در زندان‌های رژیم آل سعود محبوس شده است. دادگاه سعودی برای این روحانی 6 سال زندان و 6 سال دیگر ممنوعیت از سفر در نظر گرفته است. نیروهای امنیتی عربستان در روز 7 سپتامبر 2016 شیخ خباز را در منطقه قطیف بازداشت کردند. آنها در ابتدا او را به مرکز تحقیقات سیهات احضار کرده بودند. او بار دیگر در اکتبر گذشته بازداشت شد.
اصلی ترین دلیل بازدشت و حبس شیخ خباز، ایراد سخنرانی انتقاد آمیز علیه رژِیم آل سعود و انتقاد از این رژیم در خصوص اعمال محدودیت علیه شخصیتهای شیعه بویژه شیخ نمر بود. وی در برخی سخنرانی‌های خود اقدامات تجاوزکارانه عربستان سعودی را محکوم کرده و خواستار واکنش مثبت آنها به مطالبات اهالی منطقه شرق عربستان شده بود. او تروریسم تکفیری موجود در منطقه را محکوم کرده و نسبت به روشهای آموزش رسمی در عربستان سعودی که دانش‌آموزان را به سمت تکفیر سوق می‌دهد ، هشدار می‌داد.
شیخ حسن آل زاید
شیخ حسن آل زاید یکی از شاگردان و افراد نزدیک به شیخ نمر باقر آل نمر است که به نیابت از وی نماز جماعت در مسجد «امام حسین»(ع) العوامیه را به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌کرد. وی یکی دیگر از روحانیون شیعه عربستان است که به بهانه‌های واهی توسط نیروهای امنیتی رژیم آل سعود بازداشت و در زندان های این رژیم به سر می برد. او در دفتر گذرنامه در شهر الدمام توسط نیروهای امنیتی ربوده شد.
سایت العوامیه در مورد ربوده شدن این روحانی شیعی در سال 2013 می نویسد که شیخ آل زاید برای تحقیقات به دفتر گذرنامه‌ها احضار شد که در آنجا گذرنامه‌های خانواده‌اش را تمدید کرده بود و پس از آن دیگر تلفن همراهش روشن نشد. آل زاید بدون هیچ هشدار و اطلاع قبلی توسط نیزروهای امنیتی ربوده شد.
کسانی که این شیخ سعودی را از نزدیک می‌شناسند ، نسبت به بازداشت وی متعجب هستند، چرا که او هیچ اقدامی انجام نداده است که حاکمیت آل سعود نسبت به آن ملاحظاتی داشته باشند. او در یکی از مدارس دولتی مشغول تدریس بود و بقیه روزهای هفته را مشغول کارهای علمی و حضور در سایت های اجتماعی و فعالیت‌های خانوادگی بود.
با این وجود دادگاه عربستان شیخ حسن آل زاید روحانی شیعه را به جرم مشارکت در تظاهرات مردمی منطقه الشرقیه در سال 2013 به 10 سال زندان محکوم کرد. حکم دادگاه سعودی در ابتدا 8 سال زندان بود، اما پس از اعتراض آل زاید به حکم صادر شده، دادگاه، حکم زندان شیخ آل زاید را از 8 سال به 10 سال افزایش داده است.
الشیخ بدر آل طالب
شیخ بدر هلال جاسم آل طالب از اهالی منطقه سیهات در الشرقیه است. او مدتی پیش از بازداشت در شهر مکه مکرمه سکونت داشت. او 4 فرزند دختر و یک فرزند پسر دارد. این روحانی شیعی کارشناسی ارشد زبان عربی را دارد و مشغول تحصیل امور فقهی و شرعی شیعیان در شهر مکه بود. اما در سال 2013 به صورت ناگهانی در برابر افراد خانواده اش ربوده شد. نیروهای امنیتی به طرز وحشیانه‌ای به منزل او حمله کرده و قبل از بازداشت او محتویات منزلش را به هم ریختند.
شیخ آل طالب بعد از اینکه مدت طولانی را در زندان انفرادی سپری کرد به همراه دو نفر دیگر که یکی از از آنها دکترای فیزیک هسته‌ای است به زندان سیاسی الحائر در ریاض منتقل شده است. خانواده این روحانی شیعه مدت‌های طولانی از وی هیچ اطلاعی نداشتند و نمی‌دانستند که زنده است یا مرده یا در کجا زندانی است. وی در نهایت به اتهام واهی جاسوسی برای ایران به 20 سال زندان محکوم شد.
الشیخ محمد حسن زین الدین
محمد حسن زین الدین یکی دیگر از علمای شیعه و امام جماعت مسجد حضرت زینب در شهر سیهات بود که در تاریخ 29 اوت سال 2016 توسط نیروهای امنیتی آل سعود بازداشت شد. بازداشت این روحانی شیعه به همراه تعداد دیگری از روحانیون از جمله سید جعفر العلوی و سید حبیب الخبار باعث واکنش دیده بان حقوق بشر به اقدامات سرکوبگرایانه سعودی شد و این سازمان در بیانیه‌ای خواستار تعهد عربستان به آزادی بیان و حفظ سلامت این زندانیان شد و تاکید کرد که این افراد باید فورا آزاد شوند.
الشیخ محمد العطیة
شیخ محمد العطیه اهل منطقة الشرقیه و شهر القطیف بود، اما مدتی قبل از بازداشت در جده ساکن شده و به عنوان مربی آکادمی فنی در جده فعالیت می کرد. او مدرک فوق لیسانس خود را در فقه اسلامی و دکترای خود را در وحدت اسلامی دریافت کرده است. وی یکی از اعضای مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی است.
شیخ العطیه به اعتدال و فعالیت‌های خود در دعوت به وحدت و کنار گذاشتن فرقه‌گرایی و تفرقه بین مذاهب معروف است ، با این وجود رژیم آل سعود او را از برپایی نماز جماعت در شهر جده منع کرده و مدتی بعد او ربوده شد. العطیه یکی از افرادی است که در پرونده معروف به تیم جاسوسی برای ایران بازداشت شد و مقامات آل سعود حکم جائرانه اعدام را برای او در نظر گرفته اند. ادعای عربستان در بازداشت عده‌ای از افراد برجسته از جامعه شیعی که جایگاه بالایی در محافل علمی داشته و به اخلاص و امانت داری معروف بودند، با واکنش و محکومیت گسترده از سوی اهالی قطیف و الاحساء و جامعه جهانی مواجه شد. بر اساس رأی ظالمانه دادگاه سعودی که در سال 2016 منتشر شد، 13 نفر در این پرونده به اعدام محکوم شده اند.
عربستان؛ مافیای سازمان‌یافته شرارت |1 ـ کشوری که حقوق بشر در قانون آن رنگ باخته است
شیخ جلال آل جمال
شیخ جلال آل جمال یکی از روحانیون ساکن العوامیه است که 25 فوریه 2012 از سوی نظامیان آل سعود دستگیر شد. ولی یک سال بعد نیروهای امنیتی مجبور به آزاد کردن وی از زندان شدند."شیخ جلال" شبکه خبری "العوامیه علی الشبکه" را اداره می کرد، او در این شبکه تلویزیونی از سیاستهای سرکوبگرانه رژیم سعودی انتقاد می‌کرد و تظاهرات منطقه الشرقیه عربستان را هم پوشش می داد.
آل جمال بار دیگر در سال 2014 ضمن تماس تلفنی به اداره ژاندارمری قطیف احضار شد و در آنجا بازداشت شد و برای تحقیقات بلافاصله به الدمام منتقل شد. دادگاه سعودی مجموعه‌ای از اتهامات واهی را ضد وی طراحی کرده که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: تلاش برای ایجاد فساد و اختلال در امنیت و آرامش عمومی ، تولید و ذخیره محتواهایی که می‌تواند به نظم عمومی آسیب بزند ، ایجاد سایت و دعوت به تظاهرات در آن، در اختیار داشتن و انتقال تصاویر ویدئویی مربوط به حوادث قطیف، نامه نگاری‌های الکترونیک در تحریک ضد دولت.
سید جعفر العلوی
سید جعفر العلوی امام جماعت مسجد جعفر طیار در شهر صفوی است که به همراه شیخ محمد حسن زین الدین در اوت 2016 به دست عمال سعودی بازداشت شده است. کمیته دفاع از حقوق بشر عربستان ضمن محکوم کردن این اقدام، سید جعفر العلوی را از علمای شناخته شده در عرصه فعالیت‌های دینی در منطقه قطیف توصیف کرد.
بازداشت این روحانی شیعی همزمان با موج گسترده‌ای از بازداشت روحانیون در سال 2016 بود که در نتیجه آن شیخ محمد حسن الحبیب امام جماعت مسجد امام رضا علیه السلام در شهر صفوی، حسین جابر آل شاهین ، عبد الله جابر آل شاهین وعلی حسین آل لیل را به همراه تعداد دیگری از طلاب علوم دینی بازداشت کردند.
شیخ عبدالجلیل العیثان
نیروهای امنیتی آل سعود در سال 2013 با حمله وحشیانه به منزل این روحانی شیعی عربستان که در مکه مکرمه زندگی می‌کرد، او را بازداشت کرده و سیستم‌های الکترونیکی و موبایل‌ها و اموال موجود در منزل را مصادره کردند. این حمله با دهها نظامی و نیروهای امنیتی مسلح انجام شد. این روحانی عربستانی نیز در همان پرونده معروف تیم جاسوسی در میان تعداد دیگری از افراد برجسته شیعی دیگر بازداشت شد و در نتیجه رأی دادگاه که در سال 2016 صادر شد، به 15 سال زندان محکوم شده است.
شیخ محمد حسن الحبیب
شیخ محمد الحبیب از اهالی شهر صفوی و یکی از برجسته‌ترین علمای دینی در استان القطیف و استاد درس خارج حوزه علمیه و امام جماعت مسجد امام رضا (ع) است. او مواضع مشخصی در تأیید جنبش مردمی سال 2012 و حمایت از شیخ شهید نمر باقر النمر دارد. او مکرراً در خطبه‌های نماز جمعه و محافل عمومی خواستار آزادی‌های عمومی و تحقق عدالت اجتماعی در جامعه سعودی شده و رفع تبعیض و مشارکت سیاسی مردم و آزادی تمامی افراد بازداشت به بهانه‌های سیاسی را مطالبه کرده بود. وی در سال 2012 بازداشت شیخ نمر را عملیاتی ربایشی توصیف کرده بود.
در سال 2012 نیروهای امنیتی این روحانی شیعه را در فرودگاه بین‌المللی ملک فهد در الدمام در راه بازگشت از پادشاهی عمان برای مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی بازداشت کرده و به مکان نامعلومی منتقل کردند. او البته مدتی بعد از بازداشت آزاد شد. شیخ الحبیب ارتباط تنگاتنگی با شیخ شهید نمر باقر النمر داشت و دختر شیخ شهید، عروس اوست. مراسم عقد این دو نفر در سال 2012 و زمانی برپا شد که شیخ شهید در زندان به سر می‌برد.
شیخ محمد الحبیب نهایتا در ژوئن سال 2016 به همراه سه تن دیگر از همراهان خود در شهر صفوی واقع در شمال قطیف بازداشت شد.
ادامه دارد...