تدوین‌کننده کتاب «روحی جان سلام» با اشاره به اهمیت نامه‌های مردمی که خطاب به امام(ره) نوشته شده است، تأکید کرد که تنها یک‌هزارم از این نامه‌ها پس از سه دهه منتشر شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ، کتاب «روحی جان سلام»، اخیراً به‌کوشش پژمان عرب توسط انتشارات راه یار منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. کتاب حاضر شامل گزیده‌ای از نامه‌های مردمی به امام خمینی(ره) و بعضاً پاسخ ایشان به این نامه‌ها است.
عرب در مقدمه کتاب به چگونگی تدوین این اثر اشاره کرده و نوشته است: زمانی که مشغول فکر کردن به موضوعات و سوژه‌های جدید از بین آرشیوهای غنی و مغفول انقلاب اسلامی بودم، عنوان «نامه‌های مردمی به امام(ره)» به ذهنم آمد. قبلاً در مطالعه صحیفه امام چندباری به نامه‌های خاصی برخورده بودم، ناگهان حلاوت و شیرینی آن نامه‌ها را دوباره در خاطرم چشیدم. مرور و جست‌وجوی مجددی کردم. تعدادی نامه در جلدهای صحیفه امام موجود بود که غالباً به‌دلیل پاسخ دادن حضرت امام(ره) آنجا آمده بودند و تعدادی هم در سایت‌ها و مجلات مرتبط با مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام کار شده بودند و یکی دو جلد کتاب دیگر هم در سال‌های پیش با همین موضوع ـ البته به‌صورت کشکول‌وار ـ از سوی آنها منتشر شده بود. بعد از تهیه کتاب‌ها، خبری عجیب در مقدمه کتاب، ذائقه‌ام را به‌شدت تلخ کرد، خبر این بود که «در آرشیو مؤسسه، بیش از یک‌میلیون نامه مردمی موجود است...»! یعنی کمتر از یک‌هزارم نامه‌ها تا امروز منتشر شده است.
در آن ایام، نامه‌نگاری سهل‌ترین و شاید صمیمی‌ترین ابزار ارتباطی بوده است که مردم به‌واسطه آن از سرتاسر جهان و علی‌الخصوص از شهرهای مختلف ایران با حضرت امام(ره) در ارتباط بوده‌اند.
هرکدام از نامه‌هایی که در کتاب «روحی جان سلام» ارائه شده است، داستان و روایتی خواندنی دارد. گذشته از توصیف رابطه امام(ره) و امت، هرکدام از این نامه‌ها را می‌توان از منظر جامعه‌شناسی و سبک زندگی مردم ایران در دهه 60 نیز بررسی کرد.
خبرشناسبه‌مناسبت انتشار این اثر با عرب به گفت‌وگو پرداخت که می‌توانید مشروح آن را در ادامه بخوانید:
*تسنیم: آقای عرب، برای شروع، از چرایی نگارش کتاب «روحی جان سلام» بگویید، به‌عنوان نویسنده‌‌ای که دغدغه حوزه تاریخ انقلاب را دارد، انتشار این نامه‌ها پس از چند دهه چه اهمیتی دارد و قرار است چه پیامی به مخاطب خود منتقل کند؟
من قبلاً زمان مطالعه صحیفه امام(ره) به تعدادی از این نامه‌ها برخورده بودم، اکثراً هم نامه‌هایی بود که خود حضرت امام(ره) پاسخ داده بودند، بعد که کتاب‌ها، مجلات و منابع دیگر را پی گرفتم، دیدم که حجم نامه‌ها خیلی بیشتر از این حرف‌هاست. آماری که مسئولین نشر امام(ره) می‌دهند، بیش از یک‌میلیون نامه است که در این 32 سال بعد از رحلت ایشان کمتر از یک‌هزارم این نامه‌ها منتشر شده است.
این نامه‌ها یک تصویر نو و بدیعی از نوع رابطه مردم با امام(ره) به ما نشان می‌دهد؛ تصویری که تا به حال نداشتیم و به‌نوعی آشنایی‌زدایی از این ارتباط دوطرفه می‌کند.
قالب نامه یک مجرای ارتباطی صمیمی و گرم و گیراست، خود همین عنوان که مردم به امام(ره) در نامه‌های‌شان چه می‌گفتند، جذاب است. برای من شگفت‌انگیز و جالب بود که ببینم مردم با چه لحن و با چه کلماتی با امام(ره) دیالوگ می‌کنند، موضوعات و مسائلی که مردم در نامه‌های‌شان به ایشان مطرح می‌کردند، چیست؟ چرا که نامه‌ها داستان و روایتی از خود مردم هستند.
هر انسانی در نامه نوشتن راحت است، هیچ محدودیتی وجود ندارد، هیچ سانسور و ملاحظه‌ای هم در کار نیست، بعد که کم‌کم موضوع نامه‌های مردم به امام(ره) را پیگیری کردم، دیدم واقعاً همین‌طور است. این نامه‌ها در برگیرنده دیدگاه‌ها، دغدغه‌ها، احساسات و عواطف مردم آن زمان است، در واقع می‌توان این نامه‌ها را یک منبع دست‌اول بی‌نظیر برای فهم شرایط زمانه و درک مدل رابطه امام(ره) و امت در نظر گرفت که به‌شدت برای پژوهشگران و محققان زیست اجتماعی دهه 60 کاربردی است.
*تسنیم: در مقدمه کتاب اشاره کردید که حدود یک‌میلیون نامه مردمی به امام(ره) نوشته و ارسال شده است، چرا تاکنون این نامه‌ها منتشر نشده است؟
اشاره کردم که مطمئنم کمتر از یک‌هزارم این نامه‌ها منتشر شده است و انتشارش هم به‌صورت موردی در مجله مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام(ره) و یک مجموعه کتاب برای سال‌ها قبل است که تعدادی از نامه‌ها فقط منتشر شده است، بدون اینکه چهارچوب، هدف یا نظم خاصی داشته باشد؛ به‌هرحال متأسفانه همان‌ها هم باز غنیمت بوده و هست.
*تسنیم: هرکدام از نامه‌ها حال‌وهوای خاصی دارند که مخاطب را با خود همراه می‌کنند و به دهه 60 می‌برند، از نظر شما به‌عنوان یک نویسنده، نامه‌های این‌چنینی از نظر تاریخی چه اهمیتی دارند؟
این نامه‌ها غیر از اهمیت تاریخی که دارند و می‌شود گفت در این زمینه کم‌نظیر هستند؛ از لحاظ جامعه‌شناختی و مردم‌شناختی نیز منبع دست‌اولی حساب می‌شوند که برای پژوهشگران این حوزه‌ها می‌توانند قابل توجه باشند.
در لابه‌لای جمله‌های این نامه‌ها ما یک چشم‌انداز روشن و زیبا از آرمان‌ها و آرزوهای یک ملت را می‌بینیم؛ ملتی که در سخت‌ترین دوران تاریخی خودش که علیه ظلم و طاغوت پهلوی و حامیانش انقلاب کرده و حالا درگیر جنگی نابرابر هم شده است. غنای معرفتی و اندیشه‌ای مردم را با فهم شرایط و زمانه‌ای که این نامه‌ها را نوشتند باید فهم کرد و تأثیر انفسی را که امام(ره) روی آحاد ملت گذاشته است، می‌توان کاملاً حس کرد.
در این نامه‌ها با یک ملت با وحدت و همراه با آرمان‌های انقلابش روبه‌رو هستیم که اتفاقاً با لحن‌ها و ادبیات مختص به سن و سواد و جغرافیای خودش همدلی و هم‌زبانی‌اش را با امام امت به رخ می‌کشد. این مسائلی را که اشاره می‌کنم، دریافت‌های من از نامه‌ها است، وگرنه این نامه‌ها سرشار از سادگی و صمیمیت است و به‌اصطلاح نامه‌های خودمانی است و اتفاقاً وجه متمایز و ارزشمند این نامه‌ها همین سرشاری از صفا و صمیمیت‌شان است.
این وجه و بُعد را من هرقدر که توصیف کنم، در مقابل تجربه و حسی که بعد از خواندن این نامه‌ها برای مخاطب ایجاد می‌شود، واقعاً هیچ است. بازخوردهای این چند وقت بعدِ چاپ را که دیدم، مؤید همین نکته است که آدم باید طعم شیرینی این نامه‌ها را بچشد.
*تسنیم: در کتاب اشاره کرده‌اید که نامه‌هایی نیز به‌زبان اردو خطاب به امام(ره) وجود دارد که منتشر نشده است، کمی درباره این نامه‌ها بگویید، نویسنده این نامه‌ها چه افرادی بودند و چه مطالبی را مطرح کرده‌اند؟ آیا به‌زبان‌های دیگر نیز نامه‌ای نوشته شده است؟
بله، من از طریق یکی از دوستان در مراکز اسنادی به تعدادی نامه به‌زبان اردو هم دست یافتم که امیدوارم بعد از ترجمه به‌زبان فارسی منتشر شوند، البته ممکن است که به‌زبان اردو منتشر شود. قطعاً با توجه به محبوبیت و شناختی که مردم دنیا مخصوصاً مسلمانان جهان از امام(ره) در آن مقطع زمانی داشتند، از جغرافیا و زبان‌های مختلفی برای ایشان نامه ارسال می‌شده است.
مردی که امام(ره) آرزو داشت با او محشور شود*تسنیم: در مقدمه کتاب حاضر تأکید کرده بودید که نامه‌ها به‌صورت «هدفمند» انتخاب شده‌اند، معیار انتخاب نامه‌ها به‌چه‌صورت بوده است؟
سعی کردم در انتخاب نامه‌ها هم جغرافیایی که از آن، نامه‌ها ارسال شده بود، متنوع باشد و هم سن و جنسیت افراد را هم لحاظ کنم؛ ولی شاخصه اصلی که به‌دنبال آن بودم، انتشار نامه‌هایی بود که از نظر محتوا به‌اصطلاح دراماتیک‌تر و داستانی‌تر باشند یا نامه‌هایی را انتخاب کنم که ویژگی‌های متمایز و شاخصی دارند.
انتهای پیام/