چالش جدید در روابط آنکارا-واشنگتن؛ ترکیه باید با جنگنده‌های جدید خداحافظی کند؟

طرحی که در ۳ ژوئیه ۲۰۲۲ میلادی در مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شد، می‌تواند از بسیاری جهات بر روابط آنکارا – واشنگتن تاثیر منفی گذاشته و دولت اردوغان را با چالش روبرو کند.

به گزارش گروه بین الملل ، آسمان روابط ترکیه و آمریکا همچنان ابری است و حتی کوتاه آمدن اردوغان در برابر ناتو، نتوانست تغییر مثبتی به وجود بیاورد.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، به امید بهبود روابط آنکارا – واشنگتن و خرید جنگنده های اف 16 از لاکهید مارتین آمریکا از مواضع اولیه خود عقب نشینی کرد. او قبلاً تهدید کرده بود که عضویت فنلاند و سوئد در پیمان نظامی ناتو را وتو می کند. اما تماس تلفنی جو بایدن، اردوغان را منصرف کرد و او به شکل رسمی و آشکار کوتاه آمد.

با این حال، اتفاق مثبتی در مورد نهایی شدن قرارداد فروش جنگنده های اف 16 به نیروی هوایی ترکیه روی نداد و مجلس نمایندگان آمریکا، دولت اردوغان را در یک مخمصه و آچمز عجیب قرار دادند.

کارشناسان معتقدند که طرحی که در 3 ژوئیه 2022 میلادی در مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شد، می تواند از بسیاری جهات بر روابط آنکارا – واشنگتن تاثیر منفی گذاشته و دولت اردوغان را با چالش روبرو کند.

گلویا شکورتی اوزدمیر، از تحلیلگران مرکز مطالعاتی ستای ترکیه (از مراکز وابسته به آکپارتی) در یک یادداشت تحلیلی، به بررسی این موضوع پرداخته که با مواضع تند نمایندگان آمریکایی، روابط آنکارا – واشنگتن به کجا خواهد کشید. گلویا شکورتی اوزدمیر، آلبانیایی الاصل و ترک زبان است و موضوع تز دکترای او، تاثیر هوش مصنوعی بر رقابت های نظامی بین آمیکا و چین است.

دو موضع نمایندگان مجلس آمریکا علیه ترکیه

طرح سوم ژوئیه 2022 میلادی مجلس نمایندگان آمریکا در دو حوزه متفاوت علیه ترکیه موضع گرفته است:

الف) نمایندگان آمریکایی، خواهان بررسی چند و چون مداخله ترکیه در جنگ قره باغ شده و اعلام کرده اند، از آنجایی که استفاده از پهپادهای مسلح بیرقدار، معادلات را تغییر داده، لازم است شیوه استفاده از پهپادها علیه نظامیان و غیرنظامیان بررسی شود و مشخص شود که آیا آمریکا برای صادرات قطعاتی که در ساخت پهپاد بیرقدار مدل تی بی 2 به کار رفته، قوانین صادرات تسلیحات ایالات متحده را نقض کرده یا خیر. نمایندگان، همچنین خواهان این هستند که صحت و سقم این موضوع هستند که آیا ترکیه و جمهوری آذربایجان، در جنگ قره باغ از تروریست های خارجی نیز استفاده کرده اند یا نه.

ب) مورد بعدی، مربوط به قرارداد فروش 45 فروند هواپیمای جنگنده اف 16 به ترکیه و نوسازی کیت های جنگنده های قدیمی ترکیه است. نمایندگان مجلس آمریکا، از جو باید خواسته اند، در صورت فروش جنگنده ها به ترکیه تضمینی گرفته شود که نشان دهد ترکیه از این جنگنده ها به منظور نقض حریم هوایی یونان استفاده نخواهد کرد.

قبل از پرداختن به تأثیر این طرح بر روابط دوجانبه آمریکا و ترکیه، باید پس زمینه آن و انگیزه مجلس نمایندگان نیز بررسی شود.

اولین اصلاحیه مربوط به جنگ قره باغ کوهستانی و پهپادهای TB2 توسط نمایندگان کنگره تونی کاردناس و برد شرمن پیشنهاد شده که هر دو از اعضای گروه دوستی ارمنی هستند.

از سوی دیگر، اعضای کنگره که اصلاحیه ای را در خصوص محدودیت فروش F-16 به ترکیه مطرح کردند، عمدتاً یا از گروه دوستی یونان بودند یا از منافع یونان حمایت می کردند. همانطور که مشاهده می شود، این دو اصلاحیه قانونی به جای حمایت یا انعکاس منافع ملی ایالات متحده، انعکاس مستقیم منافع ارمنستان و یونان در مجلس نمایندگان از طریق لابی های مربوطه است.

موضوع بعدی که باید روی آن تمرکز کرد این است که این لایحه در قانون مجوز دفاع ملی (NDAA) برای سال مالی 2023 گنجانده شد و تنها در مجلس نمایندگان به رأی گذاشته شد. یعنی هنوز تبدیل به قانون نشده است.

روند نهایی چنین است که برای تبدیل شدن به قانون، باید توسط سنا و رئیس جمهور تصویب شود. اگر رئیس جمهور NDAA را تایید نکند، حق وتو دارد. اگر رئیس جمهور وتو کند، NDAA تنها در صورتی می تواند به قانون تبدیل شود که دو سوم آرای مجلس سنا را به دست آورد.

با توجه به اینکه ترکیه تلاش های خود را به ویژه در زمینه فروش F-16 افزایش داده و جلسات زیادی با نمایندگان دولت داشته است، به احتمال زیاد بخش هایی از اصلاحیه قانون مربوط به ترکیه تغییر خواهد کرد.

در پایان با توجه به این موضوع شایان ذکر است که حتی در صورت قانونی شدن طرح پیشنهادی خرید اف 16، رئیس جمهور برای فروش یا صادرات اف 16 به ترکیه نیازی به اخذ موافقت کنگره ندارد.

اگر رئیس جمهور استدلالی ارائه دهد که فروش این سلاح در خدمت منافع ایالات متحده است و ترکیه از این هواپیماها برای پرواز بر فراز خاک یونان استفاده نخواهد کرد، کنگره نمی تواند مانع فروش شود.

از یاد نبریم که این اولین تلاش کنگره آمریکا برای توقف فروش تسلیحات به ترکیه نیست. در سال 2008 میلادی، ترکیه قصد خرید پهپادهای ساخت آمریکا برای مقابله با پ.ک.ک را مطرح کرد. اما این تصمیم مورد قبول کنگره قرار نگرفت.

بعداً در سال 2014، ترکیه درخواست نسخه غیرمسلح این هواپیمای بدون سرنشین را مطرح کرد، در این مورد نیز توافقی حاصل نشد. شایان ذکر است که مذاکرات با آمریکا حدود 8 سال به طول انجامید و به طور مستقیم بر مبارزه ترکیه با پ.ک.ک که تهدید بزرگی برای امنیت این کشور است، تأثیر گذاشت. با این حال، این امر ترکیه را وادار کرد تا روی توسعه پهپادهای خود تمرکز کند و به تغییر دهنده بازی تبدیل شود.

بسیاری از اعضای کنگره با حمایت لابی های ضد ترکیه، در نامه ای که در سال 2021 به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه فرستادند، نگرانی های خود را از اینکه هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه تهدیدی برای منافع ملی ایالات متحده هستند، ابراز کردند.

همانطور که در دوران مسئولیت دولت ترامپ دیدیم، اختلاف نظر بین کنگره و کاخ سفید، بر روابط ترکیه و آمریکا، تاثیر منفی گذاشت و این وضعیت، هنوز هم ادامه دارد. عمده ترین اختلافات در این مدت، عبارت بودند از:

اعتراض ترکیه به حمایت آمریکا از ی.پ.گ و نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه.

بی اعتنایی آمریکا به درخواست های ترکیه در مورد اعاده فتح الله گولن.

اعتراض آمریکا به ترکیه به خاطر خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه.

با وجود اختلافات بالا، از وقتی که موضوع خرید جنگنده های اف 16 مطرح شده، این امید به وجود آمد که اختلافات، خاتمه پیدا کند و مذاکرات جدید، امکان توسعه روابط بین دو کشور را نیز به همراه داشت.

اما در صورتی که اصلاحات پیشنهادی در مجلس نمایندگان آمریکا به قانون تبدیل شود، روابط متزلزل کنونی آمریکا و ترکیه به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و منجر به جدایی بیشتر منافع خواهد شد.

آن هم در شرایطی که تنش بین ترکیه و یونان افزایش پیدا کرده است. با این حال، با توجه به اینکه تهدید روسیه بزرگترین مشکل برای ایالات متحده و متحدانش است، ماندن در چنین موقعیتی به سختی منافع ایالات متحده را تامین خواهد کرد.

ترکیه یکی از معدود کشورهایی است که ظرفیت کمک به حل بحران و تضمین ثبات در منطقه را دارد. در این صورت، شکست ترکیه که نقش «واسطه بین‌المللی» را بر عهده گرفته است، به نفع آمریکا و متحدانش نخواهد بود، زیرا این کشور پتانسیل تأثیرگذاری بر این نقش ترکیه را دارد. از دیگر سو، ترکیه نیز با توجه به تنش با یونان، به ویژه در دریای اژه و مدیترانه شرقی، باید از ظرفیت های دیپلماتیک خود بهره بگیرد و اجازه ندهد که پیشنهاد نمایندگان در مجلس آمریکا، به قانون تبدیل شود.

انتهای پیام/